Corff cyfreithiol yw’r Llys Gwarchod sy’n gyfrifol am benderfyniadau sy’n ymwneud ag unigolion sydd heb alluedd meddyliol i wneud dewisiadau drostynt eu hunain. Mae'n sicrhau bod penderfyniadau'n cael eu gwneud er lles yr unigolion hyn.

Dirprwy yw person a benodir gan y Llys Gwarchod i wneud penderfyniadau ar ran rhywun sydd heb alluedd meddyliol, yn enwedig pan nad oes LPA ddilys ar waith. Gall dirprwyon fod yn gyfrifol am naill ai materion ariannol neu les, neu’r ddau.

I ddod yn ddirprwy, mae angen ichi wneud cais i'r Llys Gwarchod. Mae'r llys yn asesu eich addasrwydd ac yn rhoi pwerau penodol i chi wneud penderfyniadau ar ran yr unigolyn sydd heb allu.

Mae gan ddirprwyon rwymedigaeth gyfreithiol i weithredu er lles y person sydd heb allu. Rhaid iddynt wneud penderfyniadau sy'n parchu dymuniadau a dewisiadau'r person, hyd yn oed os oedd y rhain wedi'u mynegi cyn iddynt golli galluedd.